Matbaa Nedir ?

Yayınlanan tarafından Matbaa Dijital içinde Matbaa · 19 Temmuz 2019

Matbaa ilk olarak Uzak Doğu'da kullanılmaya başlamıştır. Bilinene göre ilk matbaa ağaç oyma tekniği kullanılarak, MS 593'te Çin'de kurulmuştur ve ilk baskılı gazete, MS 700'de Pekin'de çıkmıştır. 8. yüzyılda Japonya'da baskı yapıldığı ve İmparatoriçe Shotoko'nun Budizm'in kutsal metinleri Sanskrit dilinde ve bunu Çin alfabesiyle bastırdığı bilinmektedir. En eksiksiz basılan kitap olan Tianemmen ruloları 868'de Çin'de basılmıştır. Tek tek harfler dökerek ilk kez baskı yapmayı da 1040'lı yıllarda Pi Shenk isimli bir Çinlinin porselen harfler kullanarak yapmayı denediği söylenmiştir.

Matbaa'nın batıya yayılması

Tun-Huang mağarasındaki buluntular, aslında Uygarlıların 9.yıldan itibaren baskı yaptığını ve bunu Çinlilerden önce bulduğunu göstermektedir. Öte yandan, Çin'den mi geldiği yada bağımsız mı geliştirildiği bilinmese de, Mısır'da 4.yüzyıldan itibaren kumaş üzerine ağaç oyma kalıplarla baskı yapılmaktaydı. Mısırlılar aynı tekniği kullanarak 9. ve 10. yüzyılda ilk arapça metni bastı.

Avrupa'da modern matbaacılığın doğuşu

Avrupa da ağaç oyma kumaş baskısını İslam dünyasından alarak başlamıştır. Özellikle 15. yüzyılda Avrupa’da matbaacılığın üssü olan Hollanda'da basım tekniği çok gelişmiştir. O dönemde hattatlarca yazılan ve hakkaklarca kazılan tahta kalıpların yanı sıra Harlem kentinde ilk kez tek tek harflerle baskı denemelerini 1430 yılında Lourens Janszoon Coster’in yaptığı sanılmaktadır.

Nihayet 1450'de Johannes Gutenberg, ortağı Fust ile birlikte Almanya'nın Mainz şehrinde metal harflerle basım tekniğini bulmuş ve matbaaya uygulamıştır. Gutenberg'in üretimi, özellikle de 1455'te bastığı İncil, yüksek kalitesi ve ucuz fiyatıyla kısa sürede başarılı olmuş, yeni buluş Avrupa'dan başlayarak tüm dünyada yaygınlaşmıştır. Daha sonra tipo baskıolarak adlandırdığımız bu matbaa tekniği sanayi devrimiyle doğan modern baskı makinalarının ve matbaacılık endüstrisinin temeli olmuş ve 20. yüzyıl sonlarına kadar gelmiştir.

Osmanlı'da matbaacılığın doğuşu

Osmanlı İmparatorluğu'nun ilk matbaası daha 1493 yılında, İbrahim Müteferrika'dan 234 yıl önce, İspanyol göçmeni David ve Samuel İbn Nahmias Kardeşler tarafından kuruldu. İlk kitap, Yakup ben Asher'in Arba'ah Turim eseri 13 Aralık 1493'te basıldı.

İtalik hurufatı, sayfa düzeni, folyo işaretleme tekniği, metin başının büyük harfle belirtilmesi gibi yenilikleri matbaa sanatına kazandıranlar da 1530'da İtalya yolu ile İstanbul'a gelip yerleşen Sonsino ailesidir.